Idea budowania pomników upamiętniających moskiewskie zwycięstwa nad Polakami nie mogła się  w pełni zmaterializowć w Rosji czasów Mikołaja I-go bez uwiecznienia roli Susanina.

Stąd "w sierpniu 1835 r. minister spraw wewnętrznych Dymitr Błudow przedstawił carowi Mikołajowi I projekt cywilnego gubernatora kostromskiego wybudowania w tym mieście pomnika Jana Susanina. Monument miał być wystawiony „temu kmiotkowi-bohaterowi który, ocalając protoplastę szczęśliwie ku sławie Rosji panującego domu, cara Michała Fedorowicza, przez swe bezinteresowne, wzniosłe poświęcenie się, pierwszy ofiarą własnego życia dowiódł wierności Rosjan ku temu najjaśniejszemu domowi”.

Car wyraził zgodę na realizację projektu. Mikołaj I rozkazał, aby pozyskiwanie środków na pomnik następowało drogą otwartej składki, uiszczanej dobrowolnie przez mieszkańców cesarstwa.

W celu przygotowania koncepcji modelu car nakazał otworzyć konkurs artystyczny. Błudow rozesłał
więc do naczelników guberni okólnik, w którym polecił, aby w każdej podległej im jednostce administracyjnej otworzyć zbiórkę dobrowolnych ofiar pieniężnych na pokrycie kosztów
pomnika. Dodatkowo nakazał, by zbiórki były prowadzone pod osobistym zwierzchnictwem lokalnych gubernatorów. Napływające kwoty przesyłano za pośrednictwem cywilnego gubernatora kostromskiego do biura specjalnego komitetu, ustanowionego w tym celu w Kostromie.

Co znamienne, na kostromski „Komitet do Ustanowienia Pomnika Susaninowi” nałożono obowiązek donoszenia do petersburskiego ministerstwa spraw wewnętrznych o danych ofiarodawców i o konkretnych kwotach wnoszonych przez nich darowizn.

Wiadomość o zbiórce, pierwotnie kolportowana w połowie sierpnia 1832 r., została powtórzona na przełomie sierpnia i września. Wówczas dzienniki urzędowe, jak np. polskojęzyczny „Tygodnik Petersburski” (co było o tyle ironiczne, że to przecież Susanin „wyprowadził” na bagno poszukujące ukrywającego się cara Michała Fedorowicza wojska Rzeczypospolitej) podały do publicznej wiadomości, że „naczelnicy guberni otworzą składki, i ogłoszony będzie konkurs do nakreślenia projektu pomnika” .

W wypadku bezpośredniego nawiązania pomnikowego do „starożytnej polityki historycznej” państwa moskiewskiego, co następowało przy odniesieniu do historii Susanina, mamy do czynienia nie tylko z oczywistym odniesieniem do wątków antypolskich, lecz i z uwypukleniem roli i znaczenia dynastii Romanowów.

Tym sposobem, co w sposób ewidentny pokazuje sam wygląd nieistniejącego dziś pomnika, uczczenie pamięci Iwana Susanina było w zasadzie dla ideologów i architektów polityki historycznej Rosji czasów Mikołaja I jedynie pretekstem do oddania czci pierwszemu z carów dynastii Romanowów."

Pomnik Iwana Susanina (cara Michała Fedorowicza) w Kostromie

Fragment pomnika Iwana Susanina (cara Michała Fedorowicza) w Kostromie: polscy żołnierze i Susanin

 

część artykułu opublikowanego w roku 2016

---

tagi: moskiewska polityka historyczna  antypolska polityka moskiewska  ikony walki z polakami 

	manama1
	7 listopada 2022 21:02

4     755    2 zaloguj sie by polubić