Polscy kadeci w Petersburgu

Pisałem uprzednio o zdumiewającej próbie władz najezdniczych zachęcenia pochodzącej z drobnej szlachty młodzieży Królestwa Polskiego do dobrowolnego wstępowania do armii carskiej podczas Wojny Krymskiej.  W odpowiedzi padła tylko sugestia, dotycząca określenia ilości takich ochotników – której nie znam.

Może pewnym nawiązaniem, jakkolwiek dalece nieadekwatnym w mojej ocenie, będzie to co poniżej. Dla unaocznienia stosunku młodych Polaków do wstępowania w szeregi nie tyle wojska nawet, petersburskich akademii kadeckich, podać można dające do myślenia dane z okresu kilkunastu lat przed Wojną Krymską.

Otóż na przełomie 1836 i 1837 roku pojawiły się odezwy (sygnowane przez sztab należącego do rodziny carskiej kuratora Zakładów Wojskowo-Naukowych), z których wynikało, iż  „/…./ niektórzy z ...

	manama1
	24 lipca 2022 10:48

Próba przeprowadzenia dobrowolnego naboru do armii carskiej w Królestwie Polskim podczas Wojny Krymskiej

Jednym z bardziej zdumiewających epizodów w dziejach zaboru moskiewskiego na ziemiach polskich była próba formalnego zachęcenia Polaków z Królestwa Polskiego do dobrowolnego wstepowania do armii rosyjskiej w okresie Wojny Krymskiej.

Otóż wobec niepowodzeń strony moskiewskiej w tejże wojnie, latem roku 1854 - na wniosek namiestnika carskiego - ustanowionoo  w Królestwie Polskim prawo „o ułatwieniu przy teraźniejszych okolicznościach, wejścia do służby wojskowej młodych ludzi, pochodzenia szlacheckiego, rodem z Króle­stwa Polskiego będących, i którym służy prawo korzysta­nia z prerogatyw ochotników”.

Pomimo chęci dalszego zwiększenia udziału Polaków w szeregach Armii Czynnej, władze moskiewiskie zachowały jednak tu daleko idącą ostrożność.  Car Mikołaj I mianowicie ostatecznie  nakazał: ...

	manama1
	23 lipca 2022 12:03

Wyprowadzenie Via Carpathia z ustalonej przez Deklaracjue Łańcuckie trasy przebiegu

w dniu 27 października 2006 roku na Zamku w Łańcucie odbyła się z inicjatywy Polski ważna konferencja międzynarodowa pt. „Jedna droga – cztery kraje”. Konferencję swoim patronatem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński. W Jego obecności ministrowie transportu Polski, Węgier, Słowacji i Litwy podpisali „Deklarację Łańcucką”, której celem była realizacja, z polskiej inicjatywy, międzynarodowej inwestycji drogowej o strategicznym znaczeniu dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej pod nazwą Via Carpatia. Miała ona stać się nowym połączeniem Europy Północnej i Południowej, przebiegającym wzdłuż wschodniej granicy Polski i Unii Europejskiej. Na następnym spotkaniu w Łańcucie 22 października 2010 roku deklarację przystąpienia do tego międzynarodowego projektu podpisały kolejne ...

	manama1
	5 czerwca 2022 07:23

Interpelacja o utworzenie Dywizji Podlaskiej Wojska Polskiego wobec groźby realnego zagrożenia rosyjskiego i białoruskiego - i odpowiedź

Brak mi sow na to co się dzieje, zatem odniose się tylko do zródeł

W dniu 25 kwietnia 2022 politycy SLD (sic, sic, sic) wstosowali do ministra obrony narodowej interpelację  nr 33150, gdzie czytamy:

" apeluję o utworzenie dywizji podlaskiej /.../ Na terenie Białorusi stacjonuje coraz więcej wojska rosyjskiego i wiemy, że to się szybko nie zmieni. To jasny sygnał, że trzeba natychmiast wzmocnić potencjał obronny ściany wschodniej!  /.../ Utworzenie dywizji podlaskiej zapewni bezpieczeństwo ludności cywilnej mieszkającej bezpośrednio wzdłuż granicy z Białorusią. Poprawi również bezpieczeństwo na wschodniej flance NATO /.../ W związku z tym proszę o odpowiedź na pytanie: Panie Ministrze, czy utworzenie dywizji podlaskiej zostanie uwzględnione w nowej perspektywie budżetowej MON?"

https:/ ...

	manama1
	2 czerwca 2022 20:20

Kredytowanie moskiewskich wydatków wojskowych - odwachy i areszty w KP po roku 1831

Poniżej krótka wzmianka  o utrzymywaniu przez kasy miejskie oraz Skarb Królestwa Polskiego moskiewskich wojskowych aresztów i odwachów w KP po przegranej wojnie roku 1831.

"Na zasadzie realizacji obowiązujących przepisów, lokale przeznaczone na odwachy i areszty wojskowe, znajdujące się w miejscowościach mających dochód własny w okresie rocznym powyżej 10 tys. zł., funkcjonowały [w okresie po upadku Powstania Listopadowego] na koszt właściwych kas miejskich.  Natomiast w tych miejscowościach, gdzie dochód nie przekraczał wyżej wymienionej sumy, do wynajmowania lokali odwachowych oraz do pokrycia kosztów ich utrzymania były zobowiązane  ogólnokrajowe władze cywilne. Posiadamy tu dane dla lat 1834 - 1835. W ciągu roku 1834 Skarb Publiczny wypłacił z tego tytułu sumę: 8 358 zł 26 gr. Real ...

	manama1
	10 kwietnia 2022 16:23

Moskiewskie Magazyny Rekwizycyjne w KP po 1831 roku

Forma i zakres ekspoatacji dla celów żywnociowych i ogólnie logistycznych terenów  zajętych przez wojska carskie zostały szczegółowo opisane w odniesieniu do działaności tzw.  Magazynów Wojskowych (Rekwizycyjnych) w Królestwie Polskim po roku 1831.

"Po upadku Powstania [Listopadowego] założono 165 wojskowych magazynów rosyjskich  w różnych punktach kraju. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych opracowała też zasady prowadzenia przez magazyny wojskowe rachunkowości (rozliczeń). Przewidywano zarazem, iż z powodu klęsk wojennych oraz strat w produktach naturalnych oraz w inwentarzu żywym, jakie występowały w końcu roku 1831 w wielu okolicach kraju, w tych właśnie rejonach Królestwa lokalni mieszkańcy nie będą w stanie dostarczyć żądanych od nich produktów. Na tej postawie Komisja Rządowa Spra ...

	manama1
	9 kwietnia 2022 10:16

Wojska moskiewskie w podbitym Królestwie Polskim w 1831 roku - udokumentowane przypadki zaboru pieniędzy.

Zabór mienia dokonywany podczas wojny niekiedy bardzo trudno jest zweryfikować. Czasem jednak dzieje się inaczej.  Otóż jesienią 21 przydarzyło mi się przeanalizować -zapisane w protokołach polskich centralnych władz administracyjnych - wymuszone dostawy  i zabory w Królestwie Polskim dla okupacyjnych wojsk carskich w trakcie wojny polsko-moskiewskiej 1831 roku i w pierwszch latach po jej zakończeniu.  Pewnie latem tekst się ukaże - ale  jako że koleruje tematycznie  z obecnym jawnym zaborem mienia dokonywanym przez Rosjan na Ukrainie  - to tu fragment tylko o pieniądzach. 

"/.../ kwestią związaną z kontrybucjami pobieranymi przez wojska carskie w czasie walk polsko-rosyjskich 1831 roku i zaraz po ich ustaniu było zagadnienie ewentualnego zwrotu zagarnianych przez armię rosyjską w tym ...

	manama1
	8 kwietnia 2022 09:15

Odnowa moskiewskiej sieci handlowej na kierunku południowym po przegranej Wojnie Krymskiej

"Po zakończeniu Wojny Krymskiej przystąpiono w imperium carskim do zmian w układzie komunikacyjnym na Morzu Czarnym i rzekach do niego wpływających. W związku z powyższym,  w dniu 3 /16 sierpnia   1856 roku car Aleksander II zatwierdził ustawę dla „Ruskiego Towarzystwa Żeglugi Parowej i Handlu”. Towarzystwo to powołano do życia  „w celu rozwinięcia handlu południowej części Rosji oraz komunikacji parowych tak handlowych jako i pocztowych tamecznego kraju, z ruskimi i zagranicznymi portami”. Znaczenie nowej instytucji transportu parowego było o tyle istotne, iż - podobnie zresztą jak w wypadku znanej „Kompanii Rosyjsko-Amerykańskiej” - miała ona pozostawać pod ogólną opieką i „orędownictwem” cara rosyjskiego, w tym wypadku oczywiście Aleksandra II.

/…/Ruskie Towarzystwo Żeglugi Parowej ...

	manama1
	11 lutego 2022 17:04

Jak Moskwa cyfrę 666 w Królestwie Polskim wprowadzała

Najezdnicze  władze moskiewskie po słumieniu Powstania Listopadowego niekiedy lubowały się w stosowaniu  w podbitej Polsce  złowieszczej/okrutnej symboliki, wprowadzaniej  zapewne celem  obniżenia morale społecznego /zohydzenia w oczach mieszkańców administracji podbitego Królestwa Polskiego. Przykłady można znaleźć w odniesieniu do funkcjonowania newralgicznych struktur pocztowych i transportowych.

I tak d w latach trzydziestych XIX wieku  ustalono np. liczbę stacji pocztowych w KP na cyfrę 666. Podobnie i znowelizowana w dniu 4 czerwca roku 1852 ustawa etatowa  Zarządu XIII Okęgu Komunikacji Lądowych i Wodnych wprowadzała liczbę 666 dróżników operujących na polskich drogach. 

Warto przy tym zaznaczyć, iz dzialania te dotyczyły szczególnie tych własnie dzialów administracji krajowej, ...

	manama1
	10 lutego 2022 21:28

Przetargi zaprzaństwa - jak organizowano licytacje na wywózkę dzieci-kantonistów z Królestwa Polskiego

Prowadzona  w okresie paskiewiczowskim bezwzględna  eksploatacja kolonialna polskiego społeczeństwa przez najezdnicze władze carskie oznaczała także wywożenie- celem rusyfikacji  jako kantoniści - bezdomnych lub wałęsających  się bez opieki (włóczących się) dzieci polskich.

Pikanterii całej sprawie dodaje fakt, iż formalne władze Królestwa Polskiego (w tym wypadku: warszawska Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Duchownych) nakazywały niejednokrotnie przeprowadzanie przetargu na wywóz polskich dzieci na teren poza Królestwem Polskim.

Dla przykładu: w początkach maja 1847 roku odbyła się w salach magistratu warszawskiego licytacja in minus na przewóz z twierdzy modlińskiej 120 (lub 102) dzieci polskich - kantonistów do Kijowa. Przetarg opiewał na dostarczenie tych dzieci w krytych bryka ...

	manama1
	9 lutego 2022 17:25

Moskiewska ekspansja gospodarcza na kierunku czarnomorskim na kilka lat przed Wojną Krymską

Na kilka lat przed wybuchem Wojny Krymskiej państwo moskiewskie podjęło próby korzystnego rozwiązania kwestii swojej ekspansji ekonomicznej na kierunku południowym poprzez zawarcie dwu traktatów o nawigacji i żegludze   - z Turcją i Austrią. Poniżej krótkie odniesienie do tychże.

"Najistotniejszym aktem prawnym, regulującym kwestie merkantylne i transportowe na Morzu Czarnym w latach czterdziestych XIX wieku, okazał się traktat handlowy zawarty pomiędzy Imperium Rosyjskim i Portą Otomańską w miejscowości Bałta-Liman dnia18/30 kwietnia 1846 roku. Pełnomocnikami do zawarcia tejże konwencji zostali: a) ze strony carskiej: rzeczywisty radca stanu, minister pełnomocny przy Porcie Otomańskiej Wladimir Titow; b) ze strony tureckiej: minister interesów zagranicznych Mustafa-Reszid-Pasza oraz d ...

	manama1
	7 lutego 2022 16:11

Moskiewskie plany budowy drogowej sieci transportowej w Cesarstwie z lat 30-tych XIX wieku

Po zatwierdzeniu  przez cara Mikołaja I  na przełomie roku 1833 i 1834 ustawy „o urządzeniu i utrzymywaniu dróg” , w początkach lutego  1834 roku I Departament Rządzącego Senatu wydał ukaz wprowadzjący tę ustawę do obiegu prawnego. Był to w praktyce plan budowy sieci transportowej w Cesarstwie Rosyjskim. Zamieszczono tam nie tylko główne założenia utrzymania dróg państwowych ale i przedstawiono jej planowaną (w założeniu - wyjątkowo już w budowie ) sieć tzw. głównych  traktów oraz - mneijszego znaczenia  gościńców -tzw. wielkich dróg.

I. Składały się na tę sieć nastepujące drogi główne (główne trakty):

a) droga główna z Petersburga do Moskwy, 

b) droga główna z Moskwy do Niższego-Nowgorodu,

c) droga główna z Moskwy przez Gżack do Smoleńska

d) droga główna z Petersburga do Rygi

e) droga ...

	manama1
	3 lutego 2022 19:25

Jak wspólne polska administracja i wojsko carskie cholerę zwalczali - 1836/1837.

Podczas bezwzględnej najazdniczej okupacji kraju zdarzały się rzadkie momenty pożytecznej współpracy pomiędzy lokalną polską administracją i wojskiem carskim, realizowanej finalnie dla rzeczywistego dobra mieszkańców kraju.  Oto jeden z nich, dla okresu epodemii cholery, kóra rozpoczęła  się w Kólestwie dnia 16 października 1836 roku i trwała przez rok 1837.

"Podczas pojawienia się  jesienią roku 1836 w Krolestwie Polskim szczeólnie groźnej epidemii cholerycznej "/.../ rozporządzenia były wydawane ze strony [ministerstwa-] Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego  z przeznaczeniem do realizacji przez władze podrzędne już „/.../ w samych początkach zjawiania się cholery”, a - co znamienne - ich wykonanie i realizację polecono poszczególnym gubernatorom woj ...

	manama1
	15 stycznia 2022 17:35

Zanim carska Rosja zaczęła masowo pielgrzymować do Jerozolimy.

Od lat pięćdziesiątych XIX wieku w Imperium Carskim i dalej rozpoczyna się coraz bardziej się nasilający ruch pielgrzymkowy do Jerozolimy. O tym jest oczywiście dostępne sporo literatury.

Jego początki są jednak naznaczone typowym dla państwa moskiewskiego rozbudowanym systemem kontroli państwowej, tym razem  nad ruchem pielgrzymkowym.

Otóż w początkach lutego 1837 roku  petersburski Rządzący Senat został poinformowany, iż celem „zapobieżenia włóczęgi [odbywanej w Rosji] pod pozorem pielgrzymki do Jeruzalem”, car Mikołaj I (opierając się na opinii Komitetu Ministrów jeszcze z lipca 1833 roku) rozkazał:

1. nie wydawać  dla nikogo w Petersburgu paszportów na wyjazd do Jerozolimy
2. zakazać wydawania paszportów na wyjazd do Jerozolimy także  w Moskwie oraz we wszystkich innych miastach należąc ...

	manama1
	13 stycznia 2022 20:37

Fundusze przeznaczane przez państwo polskie na tzw. dyzunitów przed i po Powstaniu Listopadowym

Nawiązując do dwóch poprzednich not, mówiących o nagradzaniu przez cara Mikołaja I w roku 1832 zdrady  sprawy polskiej ze strony czterech duchownych prawosławnych, wskazac też wypada iż kler prawosławny był  oczywiście finansowany już w epoce konstytucyjnej  przez budżet Królestwa Polskiego.

Poniżej szczególwe informacje dotyczące finansowania kleru prawosławnego w Królestwie Polskim do roku  1834.

"[W Krolestwie Polskim] pierwszy projekt uposażenia duchowieństwa „/.../ religii grecko-rosyjskiego obrządku” został przesłany przez Radę Administracyjną do rozpatrzenia na forum Ogólnego Zgromadzenia Rady Stanu jeszcze w początkach ery konstytucyjnej,   gdyż w /.../ 1816 roku. Po omówieniu i zatwierdzeniu przez to Zgromadzenie projektu urządzenia i uposażenia duchowieństwa dyzunickiego, zos ...

	manama1
	30 czerwca 2021 21:49

Kler prawosławny i służba cerkiewna podczas Powstana Listopadowego

W poprzedniej nocie podałem nazwiska czterech cżłonków kleru prawosławnego w Królestwie Polskim, którzy uzyskali po przegranej wojnie polsko-rosyjskiej gratyfikacje pieniężne od cara Mikołaja I za jawne sprzyjanie władzy moskiewskiej. Informacja ta (podana do Rządu Tymczasowego KP przez pomocnika ministra sekretarza sytanu d/s KP) prowokuje do postawienia tezy o przybliżony chcociażby procent prawsławnych duchownych w KP- zdrajców sprawy narodowej w roku 1831. Aby wyrobić sobie chociaż względne li tylko pojęcie o liczebności kleru prawosławnego i służby kościelnej cerkiewnej w zblizonym czasie (której członkowie tez zapewne mogliby otrzymac gratyfikację "za wiernośc Moskwie") pozwalam sobie na siegnięcie do danych zapewne bardzo zbliżonych -bo z roku z roku 1834- jakimi dysponuję.

Jak ...

	manama1
	29 czerwca 2021 21:05

Jak car Mikołaj I wiernych mu podczas Powstania Listopadowego prawosławnych duchownych nagradzał.

Wczesną wiosną roku 1832 car Mikołaj I przyznał specjalne gratyfikacje dla duchownych prawosławnych /popów wiernych w Królestwie Polskim podczas Powstania Listopadowego władzy moskiewskiej.  Decyzję podjęto "mając wzgląd na doświadczoną wiernośc czterech duchownych zostających prze cerkwiach grecko-rosyjksich w Królestwie Polskiem". Innym powodem uzieleia tejże gargrody były też "prześladowania na jakie wystawieni zostali przez ciąg rewolucji".. Dodatkowo car motywowal swoją decyzję "zważając niemniejże przez cały ten czas pozbawieni byli [oni] płacy".

Nagrodami za wiernośc władzy moskiewskiej podczas Powstania Listopadowego objęto: a) dziekana Teofila Nowickiego  - w kwocie 5400 złp; b) popa Borysowicza- w kwocie 3 000 złp; c) popa Juchniewicza w kwocie -1200 złp; d) popa Baranowskieg ...

	manama1
	28 czerwca 2021 17:43

Jakie znaczenie kulturowe dla wschodu Rzeczypospolitej niesie ze sobą nazwisko Ciechanowiecki?

Tak sławne nazwisko Ciechanowiecki, kojarzone zapewnie bezpodstawnie  z  nazwiskiem Pewnej Pani z Białorusi (na ile słusznie to już inna sprawa) niesie ze sobą znaczący ładunek kulturowy. Tylko jeden przykład: Rudolf Ciechanowiecki, marszałek powiatu lepelskiego (od 1847 –wybrany jednogłośnie), postrzelony  śmiertelnie w głowę w wieku 36 lat podczas polowania w tymże roku 1847 na łosia  – okazywał się być inteligentem pełnego wymiaru. Wychowany u Pijarów w Połocku, potem w gimnazjum wileńskim, ostatecznie skończył  w Petersburgu w Szkole Podchorążych Gwardii Carskiej. Po awansie na porucznika tejże gwardii,  Ciechanowiecki postanowił odbyć Grand Tour. Kilka lat spędził we Włoszech, był we Francji, Anglii i Niemczech ,po czym skierował się na Wschód. Z Konstantynopola wypłynął do Egiptu ...

	manama1
	13 czerwca 2021 12:53

Mechanizm początku kariery artysty w Polsce epoki międzypowstaniowej

Ponieważ pojawiły się uwagi co kontekstu i znaczenia wyróżnienia udzielonego konkretnie przez carycę   występującym przed nią w Warszawie w roku 1850 braciom Wieniawskim, pozwolę sobie na krótkie uzupełnienie poprzedniej (równie krótkiej) notki w tym zakresie, powstrzymując się jednak  od analizowania treści źródlowej i  jej komentarza. 

Sprawa zwrócenia przez carycę i jej otoczenie uwagi na Wieniawskich wyglądała dokładnie tak:

O godzinie 9 wieczorem dnia 10/22 października 1850 roku   w Pałacu Łazienkowskim  bracia Henryk i Józef Wieniawscy wystąpili przed carycą Aleksandrą Fiodorówną i „wybranymi osobami”.  

Przez owe „znakomite osoby" należało najpewniej i głównie rozumieć „dostojnych gości, /…/ przybyłych do Warszawy” oraz damy dworu.

Byli zatem tam zapewne:  a) księżę Albert Prus ...

	manama1
	12 czerwca 2021 11:42

Gdy caryca rozdaje precjoza w Warszawie. Namaszczenie na "polskiego" artystę XIX wieku?

W październiku 1850 roku  (a zatem w najgłębszej nocy paskiewiczowskiej, (przerywanej tylko od czasu do czasu warszawskimi iluminacjami na rzecz cara i jego rodziny) zajaśniały nowe, dobrze zapowiadające się gwiazdy polskiej muzyki. Otóż w tym czasie na  wieczorze muzycznym w Łazienkach Królewskich  bracia Wieniawscy Henryk-skrzypek (w tym momencie lat 15) i  Józef- „fortepianista” (w danej chwili lat 13) w obecności  żony Mikołaja I - carowej Aleksandry Fiodorowny (pruskiej księżniczki  Charlotty Hohenzollern) „mieli szczęście /…/ wykonać dzieła Szopena, Edwarda Wolffa i duet własnej kompozycji na temat narodowego hymnu Lwowa”.

W konsekwencji  caryca dnia 13/25 października dokonała swoistego namaszczenia młodych, tak chętnych do grania i Szopena i narodowego hymnu rosyjskiego artystó ...

	manama1
	9 czerwca 2021 16:02